EK-EDEBİYAT

EK-E

ŞİİRLER

 Sessiz Gemi - Yahya Kemal Beyatlı

Artık demir almak günü gelmişse zamandan,

Meçhule giden bir  gemi kalkar bu limandan. 

Hiç yolcusu yokmuş  gibi gider; 

Sallanmaz o kalkışta ne mendil ne de bir kol.

Rıhtımda kalanlar bu seyahatten elemli,

Günlerce siyah ufka gözler önemli.

Biçare gönüller! Ne giden oğlu gemidir bu!

Hicranlı hayat ne oğlu arkadaşıdır bu!

Dünyada sevilmiş ve seven nafile bekler;

Bilmez ki giden sevgililer dönmeyecekler.

Giden bir kısmı memnun ki yerinden,

bir kısmı seneler geçti; dönen yokluk mevcut.

YALNIZLIK

Kuş uçmaz, kervan geçmez bir yerdesin.
Su olsan kimse içmez,
Yol olsan kimse geçmez,
Elin adamı ne anlar senden?
Bir dağ başına çıkar,
Bir ağaç bulursun Tellersin
pullarsın Gelin eylersin.
Bir de bulutları görürsün,
bir de bulutları görürsün,
bir de bulutları görürsün.
Köpürmüş gelen bulutları.
Başka ne gelir elden?
Çın çın ötüyor yüreğinin kökünde
şu dünyanın olmaması.
Tanrının kimsenin başına vermesinin
böyle bir yalnızlığı! 

YAŞAR KEMAL

 
 

Özdemir Asaf-
Lavinia  

Sana gitmeyeceğim

Üşüyorsun ceketimi al

Günün en güzel saatleri bunlar

Yanımda kal

Sana gitmeyeceğim

Gene de sen bilirsin

Yalanlar yalan söylemek isterler

incinirsin

Sana gitme demeyeceğim

Ama gitme Lavinia

Adını gizleyeceğim

Sen de bilme Lavinia

NAMIK KEMAL
(1840-1888)

 Namık Kemal Kimdir?

 1840 yılında doğan Namık Kemal, Türk milliyetçiliğine ilham kaynağı olmuş bir yazardır. Namık Kemal yazar, gazeteci, devlet adamı ve şairdir. Namık Kemal aynı zamanda Genç Osmanlı hareketine mensup olan bir yazardır. Namık Kemal şiirlerinde yurt severliği ön plana çıkaran Tanzimat devrinin en önemli şairlerinden ve aydınlarından olarak kabul edilir. Yurtseverlik ve özgürlük kavramlarını Türk edebiyatına ilk kez sokan şairdir. Yazmış olduğu eserleri Mustafa Kemal Atatürk'ü etkilemeyi başarmış olan şairdir. Yazmış olduğu Vatan Yahut Silistre eseri Türk edebiyatında ilk tiyatro eserler arasında yer alır.

 Namık Kemal'in Kısaca Hayatı

 21 Aralık 1840 yılında Tekirdağ'da dünyaya gelmiştir. Babası Mustafa Asım Bey annesi ise Fatma Zehra hanımdır. Fatma Zehra Hanım Arnavut asıllıdır. Namık Kemal Tekirdağ bölgesinin yakınlarında bolca şeyh ve dergahlar yer alıyordu. Kendisine bir Tokatlı hafız tarafından Mehmet Kemal ismi verilmiştir. Çocukluğunun büyük bölümü dedesinin yanında geçmiştir. Dedesi ise Tekirdağ'da vali yardımcısı idi. Dedesinin Afyon'a tayini çıkması üzere ailecek Afyon'a taşındılar. Henüz 8 yaşında iken annesi Fatma Zehra Hanım rahatsızlanarak vefat etti. Bu noktadan sonra yaşamının büyük bir bölümünü dedesinin yanında sürdürdü.

 Namık Kemal dedesinin sık sık tayini çıkması üzerine düzenli bir eğitim hayatı olmadı. Dedesi bu durumun farkında olduğundan dolayı kendisine özel dersler aldırdı. Bu şekilde kendi kendini eğitmeye başladı. Dil öğrenmeye meraklı biri idi. Arapça ve Farsça öğrenmeye karar verir ve bu iki dili de öğrenir. Dedesinin Afyon'da ki görevi sona ermesinden sonra İstanbul'a gelirler. Eğitimine ise bir müddet İstanbul'da devam etmiştir.

 Namık Kemal'in dedesi Abdülatif Paşa İstanbul'dan Kars'a tayini çıktı. 1.5 yıl kadar da Kars'ta yaşayan Namık Kemal burada ki Karslı ünlü bir şair ile tanıştı. Seyit Mehmet Hamid Efendi Namık Kemal'e divan edebiyatını öğretti. Aynı zamanda Kars yaşamı boyunca avcılık, cirit gibi sporlara da merak saldı. 1855 yılında dedesi Sofya valiliğine atandı. Ardından bir müddette Sofya'da yaşamaya başladı. Kars'ta kaldığı müddet boyunca öğrenmiş olduğu divan edebiyatı, şiirlerde aruz ve hece ölçülerini Sofya'da pekiştirmeye devam etti. Burada deneme şiirleri yazdı. Pek çok kez sürgüne gönderilen Namık Kemal en son Sakız adasında rahatsızlanarak vefat etti. Namık Kemal vefat ettiğinde henüz 48 yaşında idi. Öldükten sonra eserleri pek çok dile de çevrilmiştir. Bu yüzden Türk Edebiyat tarihinde önemli bir yazardır.



HİKAYE
HAYATTA FARK YARATMAK

Hayata veda etmiş bir din adamın mezar taşının üstünde yazılı olan bir yazı:

“Genç ve özgür iken, düşlerim sonsuzken, dünyayı değiştirmek isterdim. Yaşlanıp akıllanınca, dünyanın değişmeyeceğini anladım.

Ben de düşlerimi biraz kısıtlayarak sadece memleketimi değiştirmeye karar verdim. Ama o da değişeceğe benzemiyordu.

İyice yaşlandığımda, artık son bir gayretle, sadece ailemi, kendime en yakın olanları değiştirmeyi denedim. Ama maalesef bunu kabul ettiremedim.

Ve simdi ölüm döşeğinde yatarken birden fark ettim ki, önce yalnız kendimi değiştirseydim, onlara örnek olarak ailemi de değiştirebilirdim.

Onlardan alacağım cesaret ve ilhamla, memleketimi daha ileri götürebilirdim.  Kim bilir, belki dünyayı bile değiştirebilirdim.”

 

Hayat akarken değişim önce insanın kendisi ile başlar. Kendi hayatında bir fark yaratamayan başkalarının hayatında da fark yaratamaz.

Edebiyat, duygu, düşünce, hayal ve izlenimlerin dil aracılığıyla estetik bir biçimde anlatılması sanatıdır. İnsanların yaşamlarını, toplumu, doğayı ve hayal dünyasını anlatmak için kullandığı en eski ve en etkili ifade biçimlerinden biridir. Yazılı ya da sözlü olabilir.

  • Sanatsaldır: Edebiyat, estetik kaygı taşır. Sözcüklerin seçimi ve anlatım biçimi özenlidir.

  • Duygu ve Düşünce Aktarımıdır: Yazar veya şair, kendi dünyasını okuyucuya aktarır.

  • Hayal Gücüne Dayanır: Gerçek olayların yanı sıra hayali unsurlar da yer alabilir.

  • Toplumu Yansıtır: Edebiyat, ait olduğu dönemin sosyal, kültürel ve siyasi özelliklerini yansıtır.

  • Dilde Derinlik Vardır: Dilin imkanları estetik biçimde kullanılır.

  • Edebiyatın tarihi, insanlık tarihi kadar eskidir çünkü insanlar var oldukları andan itibaren duygu ve düşüncelerini anlatma ihtiyacı hissetmiştir. Edebiyat da bu ihtiyacın bir sonucudur. Aşağıda edebiyatın tarihsel gelişimi ana hatlarıyla özetlenmiştir:


    📜 1. Sözlü Edebiyat Dönemi

    • Yazının bulunmasından önceki dönemdir.

    • Destanlar, masallar, atasözleri, bilmeceler bu dönemin ürünleridir.

    • Kuşaktan kuşağa sözlü olarak aktarılır.

    • Örnek: Türklerde Alp Er Tunga Destanı, Sümerlerde Gılgamış Destanı.


    ✍️ 2. Yazılı Edebiyatın Başlangıcı

    • Yazının bulunmasıyla (M.Ö. 3200 civarı Sümerler) birlikte edebiyat da yazıya geçmiştir.

    • İlk yazılı eserler tabletler üzerine yazılmıştır.

    • Dini metinler, kanunlar, şiirler ortaya çıkar.


    🏛️ 3. Antik Dönem Edebiyatı (Yunan ve Roma)

    • Homeros’un İlyada ve Odysseia destanları bu döneme aittir.

    • Felsefi düşünceyle edebiyat iç içedir (Sokrates, Platon).

    • Tiyatro türü gelişir (Sofokles, Aristofanes).


    🕌 4. Orta Çağ Edebiyatı

    • Avrupa’da din merkezli edebiyat yaygındır.

    • Doğu’da (İslam dünyasında) divan edebiyatı, halk edebiyatı gelişir.

    • Türk edebiyatında Kutadgu Bilig, Divanü Lügati’t Türk gibi ilk yazılı ürünler ortaya çıkar.


    💡 5. Rönesans ve Klasik Dönem

      1. yüzyıldan itibaren Avrupa’da akılcılık, bilim ve sanat önem kazanır.

    • Edebiyatta bireysel konular, insan sevgisi işlenir.

    • William Shakespeare, Cervantes gibi yazarlar bu dönemde eser verir.


    ✒️ 6. Modern Edebiyat (18. yy – günümüz)

    • Roman ve hikâye türü gelişir.

    • Realizm, romantizm, natüralizm, sembolizm gibi edebi akımlar doğar.

    • Sanayi Devrimi ve toplumsal değişimler edebiyatı da etkiler.

    • Günümüzde edebiyat dijital ortamlarda da kendini gösterir (bloglar, e-kitaplar vb).

    Dünya edebiyatında birçok büyük yazar ve şair vardır, ama bazıları eserleriyle tüm insanlığı etkilemiş ve edebiyat tarihine damga vurmuştur. İşte dönemlerine ve türlerine göre önemli edebiyatçılardan bazıları:


    🏛️ Antik Dönem

    • Homeros (Yunan)İlyada, Odysseia: Destan türünün öncüsü.

    • Sofokles (Yunan)Kral Oidipus: Antik tragedya ustası.

    • Virgilius (Roma)Aeneis: Roma'nın mitolojik destanı.


    🕯️ Orta Çağ

    • Dante Alighieri (İtalya)İlahi Komedya: Cennet, cehennem ve arafı anlatır.

    • Geoffrey Chaucer (İngiltere)Canterbury Hikâyeleri: Orta Çağ İngiltere’sini yansıtır.


    🎨 Rönesans Dönemi

    • William Shakespeare (İngiltere)Hamlet, Romeo ve Juliet, Macbeth: Dünya tiyatrosunun zirvesi.

    • Miguel de Cervantes (İspanya)Don Kişot: Roman türünün öncülerinden.


    ✍️ Klasik ve Aydınlanma Dönemi

    • Voltaire (Fransa)Candide: Aydınlanma düşüncesini savunur.

    • Goethe (Almanya)Faust: Almanca edebiyatın kurucularındandır.

    • Molière (Fransa)Cimri, Tartuffe: Fransız komedyasının ustası.


    🖋️ 19. Yüzyıl – Realizm ve Romantizm

    • Victor Hugo (Fransa)Sefiller, Notre Dame’ın Kamburu: Romantizmin büyük ismi.

    • Fyodor Dostoyevski (Rusya)Suç ve Ceza, Karamazov Kardeşler: İnsan ruhunun derinliklerine inen psikolojik romanlarıyla ünlü.

    • Lev Tolstoy (Rusya)Savaş ve Barış, Anna Karenina: Gerçekçi anlatımıyla tanınır.

    • Charles Dickens (İngiltere)Oliver Twist, İki Şehrin Hikayesi: Sosyal sorunları işler.


    🧠 20. Yüzyıl ve Sonrası

    • Franz Kafka (Çekya)Dava, Dönüşüm: Bireyin yalnızlığını ve bürokrasiyi işler.

    • Gabriel García Márquez (Kolombiya)Yüzyıllık Yalnızlık: Büyülü gerçekçilik akımının öncüsü.

    • George Orwell (İngiltere)1984, Hayvan Çiftliği: Totaliter rejimleri eleştirir.

    • Albert Camus (Fransa)Yabancı: Varoluşçuluğun önemli temsilcilerindendir.

    • Haruki Murakami (Japonya)1Q84, Sahilde Kafka: Modern ve fantastik anlatımıyla tanınır.

    Türk edebiyatı çok köklü ve zengin bir geçmişe sahiptir. Farklı dönemlerde, farklı kültürel ve tarihi koşullar altında pek çok önemli edebiyatçı yetişmiştir. İşte dönemlerine göre Türk edebiyatının önemli isimleri:


    🏹 İslamiyet Öncesi Türk Edebiyatı

    • Yusuf Has HacipKutadgu Bilig: Ahlak, adalet ve devlet yönetimi üzerine yazılmış bir mesnevi.

    • Kaşgarlı MahmudDivanü Lügati’t-Türk: Türkçenin ilk sözlüğü.

    • Ahmet Yesevi – Tasavvufi halk şiirinin öncüsü.


    🌙 Divan Edebiyatı (13. - 19. yüzyıl)

    • Fuzulî – Aşk, tasavvuf ve insanlık üzerine derin şiirler yazmıştır. (Leyla ile Mecnun eseri meşhurdur.)

    • Baki – “Sultanü’ş-şuara” (şairlerin sultanı) olarak anılır, güçlü gazelleriyle tanınır.

    • Nedim – Lale Devri’nin şairidir; zevk, eğlence ve aşk temalı şiirler yazar.

    • Şeyh GalipHüsn ü Aşk adlı eseriyle sembolik ve soyut anlatımı zirveye taşımıştır.


    🪶 Halk Edebiyatı

    • Yunus Emre – Allah sevgisi, hoşgörü ve insanlık temalarını sade Türkçeyle dile getirmiştir.

    • Karacaoğlan – Doğa, aşk ve gurbet konulu şiirleriyle tanınır.

    • Âşık Veysel – Cumhuriyet dönemi halk ozanıdır, özellikle Uzun İnce Bir Yoldayım şiiriyle bilinir.


    🇹🇷 Tanzimat Edebiyatı (1860–1896)

    • Namık KemalVatan yahut Silistre, Hürriyet Kasidesi: Vatan sevgisi ve özgürlük temasını işler.

    • Şinasi – İlk modern Türk tiyatrosunu yazmıştır (Şair Evlenmesi).

    • Ziya Paşa – Eleştirel düşünce ve bireysel özgürlük üzerine yazılar yazmıştır.


    🕯️ Servet-i Fünun Dönemi (1896–1901)

    • Tevfik Fikret – Toplumcu şiirleriyle bilinir, batılı anlamda modern şiirin kurucularındandır.

    • Halit Ziya UşaklıgilAşk-ı Memnu: İlk büyük realist romanımızın yazarıdır.


    🌄 Milli Edebiyat Dönemi (1911–1923)

    • Mehmet Emin Yurdakul – “Türk şairi” kimliğiyle milliyetçi şiirler yazdı.

    • Ziya Gökalp – Türkçülük düşüncesinin önde gelen ismidir.

    • Ömer Seyfettin – Sade dille yazdığı hikâyelerle Türk kısa hikâyeciliğinin kurucusudur.


    📚 Cumhuriyet Dönemi (1923 – Günümüz)

    • Nazım Hikmet – Serbest nazımın öncüsüdür; toplumcu gerçekçi şiirleriyle tanınır.

    • Ahmet Hamdi TanpınarHuzur, Saatleri Ayarlama Enstitüsü: Zaman, birey ve değişim konularını işler.

    • Yaşar Kemalİnce Memed: Anadolu insanının destansı yaşamını anlatır.

    • Orhan Veli KanıkGarip akımının kurucusudur; günlük dili şiire taşımıştır.

    • Attilâ İlhan – Hem roman hem şiirde önemli eserler vermiştir.

    • Sezai Karakoç – İslami duyarlılıkla yazdığı şiirleriyle tanınır.

    • Elif Şafak, Orhan Pamuk (Nobel ödüllü) – Günümüz Türk romancılığının önemli temsilcileri.

    EK-EDEBİYAT//EN İYİ AMATÖR EDEBİYAT SİTESİ

    KISA GÜZEL SÖZLER

    Anlaşılmak gibi bir derdimiz vardı. Ne zaman ki kendimizi anlatamadığımızı Fark ettik. İşte o vakit susmalar Dostumuz oldu.

    Tek kelime miktarı, tek duygu yaşantıları, tek bir insan SENİ ortaya çıkabilir. Konfüçyus